Doe-het-zelf tips

Schilderen van hout

Soorten

De meest toegepaste houtsoorten in de bouw zijn vuren, grenen, meranti en merbau. Vuren en grenen zijn zachte houtsoorten en zonder beschermingslaag aanzienlijk minder duurzaam dan meranti en merbau. Om verwering en verrotting te voorkomen, is het belangrijk zowel hard- als zachthout met verf of beits te beschermen.

Zonlicht en UV-straling

Zonlicht is niet goed voor hout en evenmin voor houtbeschermingsmiddelen. Vooral de UV-straling - het ultraviolette deel van het licht - verkort de levensduur. Houtwerk, lak-, beits- envernislagen hebben aan de zonzijde van uw woning en op liggend hout (de horizontale vlakken) veel meer te lijden dan aan de schaduwkant. Daarom is het verstandig om op die zonplekken een extra afwerklaag aan te brengen en het houtwerk daar vaker te controleren.

Houtvochtigheid

Hout bevat van nature vocht. Wanneer u het wilt lakken, mag dat vochtpercentage niet hoger zijn dan ca.17%. Zowel dekkende als transparante beitsen kunnen op iets vochtiger hout; tot ca- 22%. Te vochtig hout moet eerst drogen. Tip: Conserveer, waar mogelijk, ook de achterkanten en het bevestigingshout van de te beschermen oppervlakken.

Zonlicht en kleuren

Zonlicht wordt door lichte kleuren gereflecteerd. Donkere afwerklagen absorberen de lichtstralen als het ware, waardoor daarin grote temperatuurschommelingen ontstaan. Die komen de levensduur zeker niet ten goede. Daarom zijn lichte afwerkingen bij extreme zonbelasting vaak beter dan donkere. Dat geldt weer niet bij transparante produkten. Door de geringe hoeveelheid beschermend pigment zijn hierbij de lichte tinten het minst duurzaam.

Stoffen in hout

Hout bevat stoffen die tijdens en na het schilderen problemen kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld trage droging, verkleuring en afbladdering. Dergelijke moeilijkheden voorkomt u met een goede voorbereiding. Het houtoppervlak moet worden gezuiverd en ontvet met thinner. Op hardhout overigens nooit water of waterachtige stoffen gebruiken. Deze kunnen de in de houtvezels aanwezige stoffen activeren. Vooral merbau is hiervoor gevoelig. Géén thinner op Afzelia hardhout gebruiken; dat moet met ammonia schoongemaakt worden.

Vocht, koude en warmte

Teveel in hout binnendringend vocht veroorzaakt verwering en houtrot. Slechte hoekverbindingen, knoesten, spijkergaten, kopse kanten e.d. zijn vaak de zwakke plekken. Door een te hoog vochtpercentage neemt de werking van het hout toe (krimpen bij koude, uitzetten bij warmte). Scheuren en barsten kunnen het gevolg zijn. Daarom moet hout (op tijd) goed worden gerepareerd, gestopt en geschuurd. Met als "verpakking" minimaal 3 lagen verf.

Schilderen van metaal en steen

Metaal

Vocht en zuurstof zijn de grote boosdoeners die metaal laten roesten. Ontbreekt één van beide, dan is het probleem opgelost. Verontreinigde lucht, zuren en andere chemische stoffen kunnen roestvorming versnellen. Bij metaal is vooral van belang dat sprake is van een dampdichte bescherming. Voor het schilderen eerst schuren. Maar u moet beginnen met het verwijderen van roest en het grondig ontvetten van het oppervlak met thinner.

Zink en alluminium

Zink is zonder meer al behoorlijk bestand tegen normale atmosferische invloeden. Daarom worden stalen voorwerpen dikwijls verzinkt. Dakgoten en regenpijpen van zink hebben een flink inkasseringsvermogen. Van de metalen bouwmaterialen neemt aluminium de tweede plaats in (na staal). Aluminium heeft een laag gewicht en is onder normale omstandigheden niet zo gevoelig voor roest. Zure regen tast echter zink en aluminium wel aan, zodat extra bescherming daartegen zeker gewenst is. Beide metalen zijn niet zo gemakkelijk te verven. Een 2-componenten grondlaag (een zgn. washprimer of epoxyprimer), biedt hier uitkomst. Goede hechting is daarmee toch mogelijk.

IJzer en staal

Deze metalen zijn prima schilderbaar. Om roest te voorkomen, moeten ze wel voorbehandeld worden met loodmenie.

Steen

Steen is een verzamelnaam. We kunnen daarmee bijvoorbeeld baksteen bedoelen, maar ook kalkzandsteen, mortel, beton, gasbeton, gipsplaat, stuc- en pleisterwerk, om maar eens wat steenachtige onder gronden te noemen. Nogmaals, uitgaande van de juiste voorbewerking en het juiste gereedschap en de juiste weersomstandigheden is steen verven geen probleem. Ook beton kan worden geschilderd, mits tevoren met een borstel de sliklaag wordt vérwijderd. Alleen geglazuurde stenen zijn niet schilderbaar en zeer hard gebakken metselsteen is dat in beperkte mate.

Voorbewerkingen

Schoonmaken

Goed schilderen en beitsen begint met zorgvuldig schoon maken van de ondergrond. Wat los zit, moet verwijderd worden. Beschadigde oude verflagen afbijten of afbranden. Is er geen sprake van beschadigingen in de oude laag, dan is reiniging met ammonia vaak al voldoende.

Plamuren

Plamuur is een pasta-achtige verf, bestaande uit veel vaste stof en weinig bindmiddel. Na droging is de vaste stof vochtgevoelig; vocht wordt er gemakkelijk door geabsorbeerd en vastgehouden. Dat is een nadeel. Er bestaat echter ook een niet vochtgevoelige en niet krimpende epoxyplamuur. Die levert beter plamuurwerk op. Oneffenheden en gaatjes met een plamuurmes altijd zo dun mogelijk plamuren.

Stoppen

De schade van houtrot kan groot zijn, maar met bv Sikkens Componex MDL valt het goed te repareren. En snel. 1. Houtrot krijgt vooral kans in kozijnen met slechte hoekverbindingen, op kopse kanten en andere plaatsen waar vocht kan binnendringen. 2. Hak of frees alle houtrot weg tot in het gezonde hout. 3.Bij gevaar voor uitzakken van de Componex, een simpele bekisting aanbrengen. Door om de plankjes wat aluminium- of huishoudfolie te wikkelen (op formica wat vaseline) voorkomt u dat de Componex aan de bekisting hecht. Ter besparing van Componex kan eventueel het grootste deel van het gat eerst met een blokje gezond hout worden gevuld. 4. Componex MDL bestaat uit 2 componenten die 1:1 tot een homogene massa gemengd moeten worden. Hierbij dient u beslist beschermende (werk)handschoenen te gebruiken. 5. Componex MDL laat zich gemakkelijk aanbrengen en in de noodzakelijke vorm modelleren. 6. Na het ruwe modelleren, de massa met een plamuurmes glad en strak afstrijken. 7. Zo'n 4 uur daarna de bekisting verwijderen. De Componex MDL net als het omringende hout schuren en vervolgens overschilderen.

Schuren

Schuren is niet alleen nodig om ongewenste reliëf vormen en oneffenheden in het oppervlak te verwijderen. Zelfs bij een al gladde ondergrond is schuren belangrijk. Met schuren brengt u vrijwel onzichtbare schuur krasjes aan, die het oppervlak enigszins opruwen. Dat bevordert de hechting van de nieuwe laag. Voor droog schuren kunt u schuurpapier nr. 150 en 220 gebruiken. Vergeet niet om na deze handeling het schuurstof af te nemen.

Tips

- Niet goed sluitende naden, hoekverbindingen en glaslatten altijd nalopen en waar nodig goed stoppen.
- Plamuur alleen waar het echt nodig is en altijd zo dun mogelijk. Gedroogde plamuur is namelijk weinig elastisch envergroot daardoor de kans op barsten in de verflaag.
- Op scherpe kanten blijft een dunne verflaag achter, waardoor die plaatsen extra kwetsbaar zijn. Reden om zulke hoeken iets rond af te schuren zodat een dikkere, dus beter beschermende verflaag ter plekke aangebracht kan worden.

Verfprodukten en gereedschappen

Grondverf

Vreemd genoeg wordt nogal eens gedacht dat de onderste verflaag de minst belangrijke is. Maar de grondverf is wel deeerste schakel van een "verfsysteem". Dus zeer belangrijk voor de hechting en vulling en daarmee voor de duurzaamheid van de bescherming en het aanzicht. Aflak Vakschilders spreken over "verfsystemen" als ze het over het totaal van diverse aan te brengen lagen hebben. Een verfsysteem bestaat uit een grondlaag en minimaal 2 aflaklagen. Aflakken vullen minder dan grondlakken; ze vloeien en glanzen echter veel fraaier.

Beits

Er zijn dekkende en transparante beitsen. Gewoonlijk worden 3 lagen aangebracht, steeds van hetzelfde produkt. Apart gronden is niet nodig.

Muurverf

Op buitenmuren brengt men doorgaans 2 lagen muurverf aan. De glansgraad van de waterverdunbare soorten varieert van mat tot zijdeglans. De terpentine verdunbare soorten zijn er ook met een hogere glansgraad.

Kwast

Een ovale of ronde kwast voor de grondverf aflak en dekkende beits. Een platte kwast voor de transparante beitsen. Voor grotere oppervlakken een forse kwast nemen. Na gebruik reinigen met terpentine om verharden te voorkomen, (dit geldt uiteraard alleen bij terpentine verdunbare produkten). De kwaliteit in kwasten verschilt per merk sterk.

Roller

Een grote vachtroller is doorgaans ideaal voor stenen ondergronden.

Tips

- Losse haren haalt u snel uit een nieuwe kwast door 'm enkele malen over schoon schuurpapier te halen.
- Kwast met te lange haren? Wikkel plakband rond de basis.

Het schilderen zelf

Weersomstandigheden

Bij buitenschilderwerk moet u rekening houden met de weersomstandigheden. U mag daar niet te licht over denken. Het weer op het moment van verven bepaalt hoe mooi en duurzaam het resultaat zal zijn.

Luchtvochtigheid

Bij een hoge luchtvochtigheid kan uw natte schilderwerk mat slaan en traag drogen. Van een dergelijke situatie is sprake op warme, drukkende dagen, maar ook bij mist en neerslag. Bij neerslag loopt u het risico dat in de natte verflaag putjes geslagen worden. De kans op matslaan van een verse verflaag neemt bij zonsondergang toe door optrekkend vocht.

Temperatuur

De op verfblikken aangegeven droogtijden gelden bij ca. 20 °C. Bij een lagere temperatuur neemt de droogtijd toe. En daarmee de kans op vocht- en stofinslag en beschadiging. Een hogere temperatuur lijkt dus een voordeel. De verf droogt dan immers sneller. Maar eenmaal opgebrachte verf is dan wel moeilijker te verdelen en vloeit minder fraai. Het schilderen in een krachtige zon kan tot blaasvorming leiden.

Het aanbrengen van de verf

Het is belangrijk dat de ondergrond vlak voor het schilderen goed stofvrij gemaakt wordt. Gebruik daarvoor een zgn. kleefdoek. Vervolgens de verf goed roeren, zodat alle ingrediënten optimaal verdeeld zijn. De kwast altijd tot maximaal de helft van de kwastpunt indopen en wel in het midden van de bus verf. Lekken voorkomt u door de kwast met een draaiende beweging naar het oppervlak te brengen. Wilt u voor het strak langs de randen, naden en afscheidingen schilderen slechts weinig verf aan de kwast hebben, strijk deze dan na het indopen aan de randen van het blik af. Nadat u met een aantal streken de verf "vol" heeft opgezet, schildert u van boven naar beneden. Daarna verdeelt u de verf van links naar rechts. Tot slot van boven naar onderen doorstrijken. Echter niet bij deuren; die kan men beter van onderaf naar boven doorstrijken. Op hout aangebrachte transparante lakken laten zich het beste met een langharige kwast in de lengterichting van de nerf uitstrijken. U voorkomt daarmee onnodige "koppen" en accentueert zodoende de houtnerf. Wel vlug opzetten en uitstrijken. Door aandroging wordt het strijken namelijk snel moeilijker. De vloeiing loopt dan ook terug. Bovendien kan strijken in aandrogende verf tot glansverschillen leiden. Een verfsysteem bestaat in de regel uit 2 tot 3 lagen. Het aantal lagen is afhankelijk van het gekozen verfsysteem. De verschillende lagen zijn nodig voor voldoende laagdikte, dekking, elasticiteit en duurzaamheid.

Tips

  • Voordat u een verfblik opent, altijd eerst even het eventuele stof van het deksel en uit de rand blazen. U voorkomt daarmee dat de verf wordt vervuild.
  • Bij het openen van het blik, de deksel op meerdere plaatsen voorzichtig opwippen. Daarmee voorkomt u vervorming. Zo kan het blik na gebruik weer goed gesloten worden en droogt de verf niet uit.
  • Verf die te dik is voor verwerking kunt u verdunnen. Op de verpakking staat waarmee. Op 1 liter verf vormen 4 eetlepels 5% verdunning.
  • Is er sprake van meerdere kleuren op een oppervlak, schilder dan eerst de lichte kleuren en daarna de donkere.
  • Verse verfspatten snel verwijderen, want aangedroogd zijn ze moeilijker weg te halen.
  • Onzuivere verf waarin bijv. stukjes vel, stofjes en zand voorkomen, kunt u zuiveren met een lakzeefje of een stuk nylonkous. Vang de op deze wijze gezuiverde verf wel in een schoon blik op.
  • Stopt u met schilderen, maar gaat u een dag later weer door, verpak de kwast(en) dan in aluminiumfolie. Dat is gemakkelijker dan schoonmaken en u kunt ze de volgende dag zo weer gebruiken.
  • Met schildersplakband kunt u vrij eenvoudig rechte verfnaden realiseren. Let op: om beschadiging van de verf te voorkomen, moet u het plakband wel verwijderen als de verf nog nat is.
  • Wilt u verf bewaren, keer dan het afgesloten blik even om. Aan de binnenzijde loopt de verf dan tegen de dekselrand zodat deze luchtdicht wordt afgesloten.